DOĞAL GAZA VE ELEKTRİKE
GELEN ZAMLARIN PERDE ARKASINDA NELER VAR?..
ANAYURT ve ULUSAL HABER Gazeteleri Yazarı
Mak. Yük. Müh. Ahmet YALVAÇ
Sevgili Anayurt ve Ulusal Haber Okurları, Doğal gaz, ve
elektriğe gelen zamların ana sebebinin bütçe açığını kapatmak ve Hazineye gelir
temin etmek olduğunu söyleyebiliriz. Bir de, birilerine haksız kazanç temin
etmek için kılıf uydurmayı da ilave etmek lazım
Doğal gazı daha çok ısıtma işlerinde, mutfak
ta, ve elektrik üretiminde kullanıyoruz Elektrik üretimi, ve diğer maksatlı
kullanımların oranını yarı yarıya diyebiliriz
Doğal gazın en verimli kullanım alanı, ısıtma
işleri, ve mutfakta kullanılmasıdır Elektrik üretiminde ise pahalı bir
yöntemdir. Zira kullanılan doğal gazın toplam enerjisinin en fazla %40-42
kadarı elektrik enerjisine dönüştürülebilir Atık ısıdan da yararlanılması
sonucunda toplam verim en fazla %55-60 a çıkabilir Bu husus teknik bir sorundur
Doğal gazla elektrik üretimi pahalı bir yöntem
olmasına rağmen, santralin 1-2 yılda kurulup üretime geçebilmesi, santralin
maliyetinin diğer tiplere göre daha ucuz olması, işletme maliyetlerinin düşük
olması gibi sebeplerden dolayı, doğal gazla elektrik üreten santrallerin sayısı
her geçen gün artmaktadır.
Doğal gaz çıkaran ülkelerde bile, doğal gazın
elektrik üretimindeki payı en fazla %8-10 kadardır.
Yüksek birim fiyat, ve alım garantisi gibi
imkanların bulunabilmesi, doğal gazla elektrik üreten santraller kurmak, özel
kesim için önemli bir kazanç kapısı olmuştur.
Yolsuzluk, ya da rüşvet gibi olaylar daha
ziyade üretim lisansı alma aşamasında, santral kurmak isteyen kişi, ya da
şirketin lehine daha iyi şartlarla bir anlaşma yapabilmeye yöneliktir.
Doğal gazın kullanım alanının geniş olması,
KDV oranının yüksek olması, maliye için önemli bir gelir kaynağıdır. Ama temel
bir tüketim malzemesi olması nedeni ile, KDV oranının %18 olması da, yanlış bir
uygulamadır.
Önceleri belediyelerin elinde olan doğal gaz
dağıtım hizmetlerinin, sonrasında özel kesime ihale ile devredilmesi, doğal
gazın birim fiyatını yükseltmektedir. Yolsuzluklar da, ihalenin alıcı lehine
avantajlar içermesi için yapılabilir. Nihayetinde bu işte avantadan para
kazanan çok kesim vardır. Bu itibarla doğal gaz birim fiyatlarının aşağılara
çekilmesi çok zor bir iştir. Ve uzun soluklu bir mücadele ister.
Bazı konularda, ve hizmetin
etkinleştirilmesinde, elektrik dağıtım hizmetlerinin, ve doğal gaz dağıtım
hizmetlerinin özel kesime verilmesini savunanlar olsa bile, bize gelen elektrik
ve doğal gaz faturaları ile daha fazla para ödediğimiz ortada
Elektrik, ya da doğal gaz dağıtım
hizmetlerini alan firma, ihalede koydu parayı fazlası ile faturalara
yansıtacaktır. Bu itibarla, bu gibi özelleştirme çalışmalarını zam olarak
algılamak daha doğru bir yaklaşımdır.
Açma, kapama, okuma,muhtelif fon kesintileri,
kayıp, kaçak…vs .gibi kalemlerle faturalar kabarmakta.Açma, kapama, sökme,
takma, okuma gibi uyduruk kalemlerden ne kadarının bu hizmetleri yürütenlere,
ne kadarının şirkete gittiğini de bilmiyoruz.
Ama özelleştirme çalışmaları ile birilerine
çeşitli vesilelerle milyarların aktarıldığını söyleyebiliriz.
Bu gibi ihalelerde, işin İktidar yanlılarına
verildiği, ya da bu gibi grupların kayırıldığı da sıkça dile getirilmektedir.
Bu da işin önemli bir boyutudur.
2011 Yılının sonlarına doğru, televizyonlarda
bazı doğalgaz dağıtım şirketlerine belirlenen sınırlar içinde zam yapma
yetkisinin verildiği haberi yer aldı. Peki bu husus, zam yapma, ya da adam
kayırma değil se ne dir?
2010 Yılı verilerine göre, doğal gazın
elektrik üretimindeki payı %46.5. 2011 Yılı verileri elimizde henüz yok. Ama,
bu oranı % 50 kabul edebiliriz. Buradan şu sonuca varmak istiyorum:
Daha önceki yıllardaki uygulamalardan da
gördük, ve anladık, ki doğal gazın elektrik üretimindeki payı sürekli artıyor,
ve artmaya da devam edecek. doğal gaza zam geldiğine, ve de geleceğine göre,
elektrik de, sürekli artacak demektir
Elektrik üretiminde, doğal gazın payının
artmasını, başka bir deyişle, kömürle çalışan termik santrallerin sorunlarının
çözülmemesini, ya da kapasitelerinin düşürülmesini, doğal gaz tüketimini
artırmaya yönelik senaryolar olarak kabul edebiliriz.
Eğer, elektrik birim fiyatları ucuzlatılsa,
doğal gazla, ya da petrol menşeli yakıtlarla yapılan bir
çok işleri elektrikle yapmak mümkün.
Doğal gaza, ve elektriğe gelen zamların perde
arkasında neler var başlığı altında; elektrik, ve doğal gazın niçin pahalı
olduğunun nedenlerini de ortaya koymaya çalışacağız.
Bilmeyenler için burada kısa bir hatırlatma
yapmak istiyorum. Ben enerji uzmanı bir Yüksek Mühendisim. Ve Türkiye nin
enerji sorununu çözmeye talibim.
Anayurt Gazetesinde yazmaya 3 / 10 / 2010
Tarihinden itibaren başladım. İlk makaleler, Türkiye nin Enerji Sorunu ve Çözüm
Önerileri başlığını taşıyordu Bu başlık altında, hidrolik santraller; HES ler,
termik santrallerden kaynaklanan sorumlar, ve çözüm önerileri, elektrik fiyat
analizleri de dahil olmak üzere bir çok konuya değindim. Bir de gerek bu
yazılarım da, gerekse Televizyon Programlarında, elektik birim fiyatlarıının % 50
ucuzlatılabileceğine işaret etmiştim. Aslında böylesine bir indirim oranını
benden başka telaffuz eden birisine, bu güne kadar hiç rastlamadım. Bu itibarla
bunun teknik hesapları da bana ait.
Bunu söylerken de, Özel Kesimden alınan
elektriğin ne birim fiyatında, ne de miktarında bir azaltma ön görmemiştim
Devletin santrallerinde üretilen elektrik, Özel Kesimin ürettiği elektriğe
nazaran 3, 86 kat daha pahalı olduğundan, sorunun çözümünü Kamu Payının
artırılmasında görmüştüm
Ben, Devlete elektrik satmak için kredi ile
doğal gazlı santral kuran çok sayıda işadamı biliyorum Eğer, bu gibi
firmalardan elektriğin birim fiyatında bir indirim yaparsanız, ya da miktarını
düşürürseniz, o zaman firma iflasları yaşanabilirdi. Bu bakımdan kimse ürkmesin
diye, ilk başta böyle bir öneri de bulunmadım. Ve sorunun düzeltilmesinde
sadece Kamu santrallerinin katkısını sürece dahil ettim. Tabiî ki, eğer doğal
gazı ucuzlatmak imkanı olursa, elektrikte toplam ucuzlama %70-80 olabilir Böle
bir durumda bütün ekonomik veriler sihirli değnek gibi çok hızlı bir şekilde
iyiye doğru gider.
İşte ben bu yazında, doğal gazın niye öyle çok
pahalı olduğunu, ve nasıl ucuzlatılabileceğini de ortaya koymaya çalışacağım
Kimse, Doların değeri yükseliyor da , onun
için doğal gaz faturaları kabarık geliyor demesin.!
TÜRKİYE DE
DOĞAL GAZ NEDEN PAHALI?
İran ile de bağlantımız var ama, biz doğal gaz
ihtiyacımızın büyük bir kısmını Rusya dan karşılıyoruz. Önceleri, Bulgaristan
dan ayrılan bir hatla, Rus doğal gazı Türkiye ye giriş yapıyordu, sonradan
Karadeniz in altından döşenen bir hattan da gaz girişi başladı.
Rus doğal gazı,Bulgaristan dan sonra bir
hatla, diğer Avrupa ülkelerine uzanıyor. Biz doğal gazı pahalıya mı, ucuza mı alıyoruz
sorusunu cevaplayabilmek için, bizimle aynı hattan beslenen, ama Rusya ya
bizden daha uzakta olan ülkelerdeki gaz fiyatları ile bir mukayese etmek
istiyorum
2500-3000 Kilometre fazladan doğal gaz boru
hattı döşemek, ve doğal gazı bu mesafeye istenilen basınçta ulaştırabilmek öyle
kolay bir iş değil. Belli noktalara istasyonlar kurmak, personel istihdam etmek
zorundasınız. Bunlar ilave büyük masraflar Demek istediğim husus şudur:
Eğer, İspanya bizden doğal gazı daha ucuza
alıyorsa, biz çok pahalıya alıyoruz demektir. Fransa, Lüksenburg, İsvicre,Yunanistan bizden daha ucuza gaz
alıyorsa, biz çok pahalıya alıyoruz demektir.
Eğer, aynı hattan beslenen başka bir Avrupa
ülkesi, bizimle aynı fiyattan alıyorsa, ya da 1-2 Cent gibi az bir farkla
bizden fazlaya alıyor sa,biz onlardan daha pahalıya alıyoruz demektir.
Eğer,bizdeki ilave vergi, ve fonlar, ya da
masraflar fazla da ondan pahalı gibi bahaneler hiç kabul edilemez Kim yetkili
ise, bunu Halkınıza birilerinin anlatması lazım…!
Mukayese yapmak, bir fikir sahibi olmak
açısından, Dünya Enerji Konseyinin hazırladığı listeden bazı ülkelerde evlerde
kullanılan doğal gaz fiyatlarından örnekler sunmak istiyorum.
2O08 Yılının son çeyreğinde İspanya da 13.8
Cent, Fransa da 15 Cent,İsviçre de 9.9 Cent.Macaristan da 16.7 Cent, Yunanistan
da 8.3 Cent.Türkiye de 15.3 Cent
Bu saydığım ülkelerde endüstriye verilen doğal
gaz, evlere verilenden daha ucuz. Türkiye de ise endüstriye verilen doğal gaz,
evlere verilenden daha pahalı.18.6 Cent.
Endüstriye verilen doğal gazın daha pahalı
olması, elektriğin niçin pahalı olduğunun nedenlerinden biri
Bazıları, doğal gazın pahalı olmasını, eski
başbakanlardan Sayın Mesut YILMAZ a bağlıyor ise de, ben bu mazereti doğru
bulmuyorum. Diyelim ki, bu iddia doğru.
Önerim şu:
Bunu açıklamaya kim yetkili ise, densin ki bu
sorunların müsebbibi Sayın Mesut YILMAZ dır. Eğer durum bu ise, Sayın Mesut
YILMAZ hakkında dava açılsın ve gereği yapılsın.
Bir araştırmanın sonucunu da sizlerle
paylaşmak istiyorum Doğal gaz fiyatları, Portekiz de, İngiltere de, Japonya da
çok ucuz. Bana söyledikleri husus şu:
Amerika Birleşik Devletleri önceden büyük bir
doğal gaz alıcısı idi. Geliştirdiği yeni tekniklerle, işletilmesi çok zor olan
yataklardan doğal gaz çıkarmaya başladı, ve bu itibarla, alıcı konumundan
çıkıp, üretici konumuna geçti
Bu sebepten, başta Kuveyt, Katar gibi körfez
ülkelerinin elinde bol miktarda sıvılaştırılmış gaz bulunduğu, ayrıca
sıvılaştırılmış doğal gaz da da ucuzlama olduğu belirtilmektedir. Dolayısı ile
de Yetkililere, ve siyasilere önerim şudur:
Mazeret beyan etmek, laf üretmek yerine
alternatif kaynaklara da yönelinirse, daha ucuza gaz temin etmek imkânı da
ortaya çıkabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder